معرفی 10 سیستم عامل که حتی اسم‌شان را هم نشنیده‌اید

اکثر این سیستم عامل‌ها به صورت فایل‌های ایمیج در فرمت ISO موجود هستند و می‌توانید با استفاده از نرم افزارهایی همچون Qemu یا VirtualBox به صورت یک درایو مجازی از آن‌ها استفاده کنید و دیگر نیازی نیست فایل‌ها را بر روی یک دی وی دی ذخیره کنید.
اگر به دنیای کدنویسی و برنامه نویسی علاقه‌مند هستید، از این مطلب المیک هم خوشتان خواهد آمد: « ده زبان برنامه‌نویسی که بهتر است در مورد آن‌ها بدانیم. »
1. ReactOS
هدف: اجرای اپلیکیشن‌های ویندوز بر روی یک سیستم عامل اوپن سورس
وب سایت: www.reactos.org
از بین این سیستم عامل‌ها، این یکی بیشتر از بقیه مدیران مایکروسافت را آزرده می کند. نام اولیه آن FreeWin95 بود و هدف توسعه دهندگان این بود که مشابهی کاملا اوپن سورس از ویندوز 95 را عرضه کنند و سپس در سال 1998 نام آن را ReactOS گذاشتند.

اوایل سرعت توسعه این سیستم عامل بسیار کُند بود. امروزه هسته (kernel) این سیستم عامل یک دستاورد بومی این پروژه است ولی در این پروژه استفاده‌ی بسیاری از کتابخانه‌های WINE می‌شود که برای اجرای اپلیکیشن‌های ویندوز بر روی لینوکس بسیار رایج است.
این سیستم عامل بسیار شبیه ویندوز 2000 است ولی آیا با اپلیکیشن‌ها کاملا سازگار است؟ تقریباً. مثلاً فایرفاکس خوب کار می‌کند ولی ویژوال بیسیک و آفیس مشکل دارند. این پروژه هنوز در دست کار است و تمام نشده است. ممکن است بپرسید با این اوصاف پس چرا مایکروسافت باید نگران این پروژه باشد؟
بله فعلا شاید هیچ نگرانی وجود نداشته باشد ولی این را می‌دانیم استفاده‌ی میلیون‌ها نفر از ویندوز، محدود به آفیس و مرور اینترنت و گیم‌های ساده‌ی ویندوز مثل Solitaire می‌شود و اگر روزی این سیستم عامل بتواند کمک‌های اقتصادی دریافت کند، بعید نیست بسیاری از کاربران، این نسخه‌ی رایگان را ترجیح دهند.
2. هایکو (Haiku)
هدف: ارائه‌ی ادامه‌ای رایگان بر سیستم عامل BeOS
وب‌سایت: www.haiku-os.org
متاسفانه برخلاف آنچه طرف‌داران و حامیان آن آرزو می‌کردند، سیستم عامل BeOS نتوانست بین سیستم عامل‌های اصلی و غالب بازار جایی برای خود باز کند. تمرکز این سیستم عامل بیشتر بر روی کارکردهای چندرسانه‌ای (مولتی‌مدیا) بود و در اواخر دهه‌ی 1990 میلادی عرضه شد ولی غلبه‌ی مایکروسافت در بازار پی سی چنان قوی بود که چیزی بیش از گمنامی نصیب این سیستم عامل نشد.

آن روزها گذشته است و دیگر خبری از BeOS نیست ولی هایکو یادش را زنده نگه داشته است. نام هایکو از پیام‌های ارور (error) سیستم عامل بی ای او اس گرفته شده است که به طرزی استادانه در فرمتی مشابه با اشعار هایکو ژاپنی نوشته شده بودند.
از این سیستم عامل فعلا فقط دو نسخه‌ی آلفا ارائه شده است و از بین تمام سیستم عامل‌های جایگزینی که در حال حاضر در دست توسعه هستند، بیشترین شانس را هایکو دارد که شاید تا آخر این سال میلادی بتواند یک نسخه شماره 1.0 با امکانات کامل منتشر کند.
3. آروس (AROS)
هدف: بازسازی دوران باشکوه سیستم عامل AmigaOS
وب‌سایت: http://aros.sourceforge.net
با اینکه کومودور بیش از 17 سال پیش ورشکسته شد و رفت پی کارش ولی سیستم عامل آن یعنی آمیگا هنوز زنده است. آمیگا برای طرف‌دارانش انقلابی و دوران‌ساز محسوب می‌شد چون اواخر دهه‌ی 1980 میلادی صدا و گرافیک ارائه می‌کرد و آبروی پی سی ها را برده بود.

البته خالی از ایراد هم نبود و مشکلات خودش را داشت و در واقع یک چیز خیلی مهم نداشت: حفاظت از حافظه (Memory Protection) که هدف اصلی آن حفاظت از حافظه در برابر پردازه‌ای است که سعی می‌کند به قسمتی از حافظه که به آن تخصیص داده نشده است دسترسی پیدا کند. این امر مانع می‌شود تا یک پروسه، پروسه‌های دیگر و یا خود سیستم‌عامل را تحت تاثیر قرار دهد و در کار آنها اختلال ایجاد کند. پس وقتی یک اپلیکیشن درست کار نمی‌کرد، کل سیستم عامل دچار مشکل می‌شد. هنوز هم کاربران آمیگا کابوس خطای Guru meditation را می‌بینند.
هدف از پروژه‌ی آروس این است که یک سیستم عامل سبُک و سازگار با آمیگا برای دستگاه‌های مدرن امروزی بسازد و که البته با کدمنبع (source code) آمیگا 3.1 سازگار باشد. به عبارت دیگر اگر کدمنبع یک اپلیکیشن قدیمی آمیگا را داشته باشید می‌توانید آن را مجدّداً کامپایل (recompile) کنید تا به صورت بومی و تحت آمیگا و بر روی یک چیپ x86 اجرا شود.
نسخه‌های مختلفی از آروس موجود است و حتی می‌توانید آن را از داخل لینوکس (Linux) اجرا کنید. اگر یک طرف‌دار قدیمی آمیگا باشید، همه چیز برایتان آشنا خواهد بود و یاد دوران طلایی آمیگا خواهید افتاد.جدای از این، آروس برای دیگران نیز جذابیت دارد و انصافا سرووضع خوب و مرتبی دارد. البته خیلی بعید است که آروس بسیار محبوب شود ولی همیشه ارتشی کوچک ولی وفادار از طرف‌دارانش را نگه خواهد داشت.
4. آرانیم (Aranym)
هدف: زنده نگه داشتن آتاری ST/TT/Falcon
وب سایت: http://aranym.sourceforge.net
طرف‌داران آتاری ST مشابه آن را در آرانیم دارند. آرانیم یک ماشین مجازی است که پردازنده‌ی 68040 و سایر سخت افزارهای آتاری را مشابه‌سازی می‌کند و بر روی AFROS این کار را می‌کند که یک نسخه‌ی اوپن سورس از سیستم عامل TOS/GEM است.

می‌توانید آرانیم را بر روی سیستم عامل خودتان اجرا کنید و یا Live CD آن را تهیه کنید. اگر بخواهیم رُک باشیم، باید بگوییم که آفروس بسیار زشت است ولی خوب GEM هم هیچ وقت برای ظاهر زیبایش مشهور نبود و در عوض پرفورمنس و اجرای بسیار خوبی داشت و خب کاربران آتاری هم هیچ مشکلی در کار کردن با آن ندارند.
اگر از کاربران سابق آتاری هستید و هنوز چند فلاپی دیسک از آن دوران دارید، با آرانیم می‌توانید آن‌ها را اجرا کنید.
5. سیلاب (Syllable)
هدف: ارائه‌ی یک سیستم عامل کاربرپسند برای دسکتاپ
وب‌سایت: www.syllable.org
همه‌ی 4 سیستم عاملی که تا اینجا بررسی کردیم بر اساس سیستم عامل‌های دیگری ساخته شده‌اند ولی سیلاب از اساس به صورت اورجینال طراحی شده است و البته از سیستم عامل‌های آمیگا و BeOS الهام گرفته است.

اوایل، اسم آن AtheOS بود ولی پس از آن که توسعه دهنده‌ی اصلی از پروژه کنار رفت، نام Syllable برای این پروژه انتخاب شد. این سیستم عامل کاملاً سریع است و پتانسیل آن را دارد که یکی از بهترین سیستم عامل‌ها باشد و به ماشین‌های قدیمی جانی تازه ببخشد.
اکنون ورژن 0.6.6 آن موجود است از بین سیستم عامل‌های آلترناتیو و جایگزین، پیشرفته‌ترین سیستم عامل همانا سیلاب است. متاسفانه کمبود عظیمی در حوزه‌ی نرم افزارهای بومی دارد و توسعه‌ی این سیستم عامل نیز چند سالی می‌شود که آهسته‌تر شده است.
اگر می‌خواهید در توسعه‌ی یک سیستم عامل سهمی داشته باشید، پروژه‌ی سیلاب کوچک است ولی تیم دوستانه‌ای دارند.
6. KolibriOS
هدف: پرفورمنس و اجرایی بسیار قوی و اندازه فشرده‌ی کدها (compact code size)
وب‌سایت: www.kolibrios.org
بی‌شک باید جایزه‌ی جاه‌طلبانه‌ترین و بلندپروازانه‌ترین پروژه را به کالیبری داد. کالیبری یک سیستم عامل تمام عیار است که کلاً با زبان اسمبلی (assembly) نوشته شده است. تیم کالیبری توانسته است قابلیت مولتی‌تسکینگ، دسکتاپ گرافیکی، شبکه‌ی TCP/IP، پشتیبانی از USB، پخش چندرسانه‌ای و بسیاری امکانات دیگر را در یک فلاپی دیسک 1.44 مگابایتی جا بدهند.

بوت کردن kolibri.img در عرض چند ثانیه شما را به دسکتاپ می‌رساند. همه‌ی این‌ها به شدت تاثیرگذار هستند و درست است که کالیبری نمی‌تواند غلبه‌ی مایکروسافت و اپل و لینوکس را بر دسکتاپ تهدید کند ولی به ما نشان می‌دهد که با کدنویسی درست می شود به چه چیزهایی دست یافت. این قضیه امروزه بیشتر به چشم می‌آید چون در محاصره‌ی نفخ افزارها هستیم. نرم افزار Adobe Acrobat Reader را در نظر بگیرید که بیش از 50 مگابایت حجم دارد در حالی که بعضی از نرم افزارهای PDF خوان همچون APV فقط 3 یا 4 مگابایت حجم دارند.
7. پلان 9 (Plan 9)
هدف: پژوهشی فراتر از یونیکس
وب سایت: http://plan9.bell-labs.com/plan9
پس از آن که در اواخر دهه‌ی 1970 میلادی، یونیکس (Unix) از آزمایشگاه‌های بِل (Bell Labs) بیرون آمد، توسعه دهندگان یک پروژه‌ی تحقیقاتی دیگر را شروع کردند که هدف آن پیشتر رفتن از فلسفه‌ی یونیکس در بازنمایی هرچیزی به عنوان فایل بود. در پلان 9 حتی ارتباط‌های شبکه‌ای (network connection) را نیز می‌توان طریق فایل‌سیستم (filesystem) اداره کرد. همچنین یک پروتکل ارتباطی به نام 9P طراحی کردند که به دستگاه‌هایی با سیستم عامل پلان 9 اجازه می‌دهد منابع (resources) را به اشتراک بگذارند.

نهایتاً پلان 9 نتوانست موفقیت یونیکس را تکرار کند ولی هنوز پروژه‌ای در حال گسترش است و البته منبع الهام ایده‌های جدید برای برنامه نویس‌های سیستم عامل‌ها شده است. درکل سیستم عاملی نیست که محبوب کاربران بسیاری شود ولی یک پژوهش و گسترش بسیار جالب است.
8. فری‌داس (FreeDOS)
هدف: ایجاد سازگاری حداکثری با نرم افزارهای داس (DOS)
وب سایت: www.freedos.org
برعکس سیستم عامل ReactOS که هدفش بسیار جاه طلبانه است، کار فری‌داس بسیار ساده است: اجرای برنامه‌های داس.  البته برای این کار هم باید کار بسیاری انجام داد. داس در دهه‌ی گذشته تقریباً ثابت مانده است پس خبری از API های جدید نیست.

در دو نسخه ISO موجود است: یکی Fdbased که 8 مگ است که کاکرد محدودی دارد و یکی Fdfullcd که 153 مگابایت است و پُر است از نرم‌افزارها و درایورها. استفاده از این نسخه‌ی کامل حسی دقیقاً مشابه داس دارد و البته حتی می‌توانید در بعضی اپلیکیشن‌ها از ماوس استفاده کنید. اگر هم یک دسکتاپ گرافیکی و تصویری می‌خواهید باید OpenGEM را اجرا کنید.
9. ویزوپسیس (Visopsys)
هدف: یک سیستم عامل کوچک که تمرکزش بر روی پارتیشن بندی است.
وب‌سایت: www.visopsys.org
تمام سیستم عامل‌هایی که تا اینجا معرفی کردیم، محصول کار چندین نفر بوده است ولی ویزوپ‌سیس استثنا است چون تمامی آن کار توسعه دهنده یعنی Andy McLaughlin است. از سال 1997 شروع به نوشتن این سیستم عامل کرد و هدفش این بود که بهترین ایده‌ها را از دیگر سیستم عامل‌ها بگیرد و یک سیستم عامل فشرده و قدرت‌مند ساخت که ابزارهای مدیریت پارتیشن بسیار قوی دارد.

در حال حاضر فقط کمی نرم افزار بومی دارد و بیشتر آنها ابزارهای کاربردی و ابزارهای دسکتاپ کوچکی هستند. ویزوپسیس داخل یک فلاپی دیسک جا می‌گیرد و واقعا نمونه‌ای برجسته از عزم و اراده و صرف وقت است.
10. مینیکس (Minix)
هدف: یک شاخه‌ی کوچک از یونیکس و یک ابزار یادگیری
وب‌سایت: www.minix3.org
مینیکس به دو چیز در دنیای سیستم عامل‌های آلترناتیو مشهور است: اول اینکه همان پلت‌فرمی است که لینوس تروالدز (Linus Torvalds) با استفاده از آن اولین نسخه‌ی لینوکس را گسترش داد. دومی اینکه تمامی کدهای آن به صورت مشروح در کتابی مورد بحث قرار گرفته است. نام این کتاب Operating Systems: Design and Implementation است و توسط نویسنده‌ی مینیکس نوشته شده است.